İKİNCİ YENİ EDEBİYAT ŞAİRLERİ VE ŞİİR ÖRNEKLERİ

İkinci Yeni Şiir Akımının Genel Özellikleri

• Aklın mantıksal işleyişine sırt çevirdiler, gerçeküstücülüğü daha bilinçli benimsediler.
• Anlama değil imgeye kapılarını sonuna kadar açtılar.
• Konuşma diline uzak kaldılar, edebi sanatlara özgürlük tanıdılar.
• I. Yeni'nin tam tersi noktadan yola çıkarak halk kültüründen uzaklaştılar.
• Anlamı karartan ve gizleyen bir tavır takındılar. Sözcüklerin çağrışımlarla derinleşen ve çoğalan değerine önem verdiler.
• Folklorik malzemenin şairin kişiliğini ezeceğini savunduklarından "Folklor şiire düşman" sloganını geliştirdiler.
• Kentli küçük insan tipinin çizilmesine ve bu tipin "Süleyman Efendi" tiplemesinde olduğu gibi idolleştirilmesine son verdiler.
• Duyguya ve çağrışıma dayanarak şiirin içsel zenginliğini daima yeni yorumlara açık bıraktılar.
• Garip şiiri yoksul çoğunluğun yaşama koşullarını ve zevk anlayışını dikkate alırken, İkinci Yeniciler, daha çok aydın kesimin ve elit tabakanın zevkine hitap ettiler.
• Şiiri, diğer sanatlarla yakın ilişkiye soktular.
• Şiiri aklın, ahlaki endişelerin, yasaların ve alışılmış her türlü sınırlayıcı, baskıcı düzeneklerin dışına çıkarmak istediler.
• Biçimin içerikten önce geldiğini savunan İkinci Yeniciler, siyaset dışı kalmaya özen gösterdiler.

• ECE AYHAN
  • Ece Ayhan'ın şiir dili, okuyucuyu şaşırtma ve sarsma anlayışı üzerine kuruludur.
  • Özgün imgelerinin ritmi, her türlü deneyimi kucaklayacak kadar çeşitlidir.
  • Sürrealist teknikleri şiirimize en ciddi biçimde uygulayan şairdir.
  • Onun şiirinde sözcükle dize arasında korkunç bir inatlaşma vardır. Sözcük, kullanıldığı dize içerisindeki yerinden dolayı okuyucu tarafından yadırganır.
  • O, yerleşik dil doğasını yıkarak kendine özgü bir dil yaratmak ister.
  • Eserleri
    Şiir: Kınar Hanımın Denizleri, Bakışsız Bir Kedi ( Kara, Ortadokslular, Yurt Savrul, Zambaklı Padişah, Kolsuz Bir Hattat...

  MOR KÜLHANİ
  1.Şiirimiz karadır abiler
  Kendi kendine çalan bir davul zurna
  Sesini duyunca kendi kendine güreşmeye başlayan
  Taşınır mal helalarında kara kamunun
  Şeye dar pantolonlu kostak delikanlıların şiiridir
  Aşk örgütlenmektir bir düşünün abiler
  2.Şiirimiz her işi yapar abiler
  Valde Atik'te Eski Şair Çıkmazı'nda oturur
  Saçları bir sözle örülür bir sözle çözülür
  Kötü caddeye düşmüş bir tazenin yakın mezarlıkta
  Saatlerini çıkarmış yedi dala gerilmesinin şiiridir
  Dirim kısa ölüm uzundur cehennette herhal abiler
  3.Şiirimiz gül kurutur abiler
  Dönüşmeye başlamış Beşiktaşlı kuşçu bir babanın
  Taşınmaz kum taşır mavnalarla Karabiga'ya kaçan
  Gamze şeyli pek hoş benli son oğlunu
  Suriye hamamında sabuna boğmasının şiiridir
  Oğullar oğulluktan sessizce çekilmesini bilmelidir abiler
  ***

   

• İLHAN BERK

  • İlhan Berk'in ilk şiirleri, Manisa Halkevi'nin çıkardığı "Uyanış" dergisinde çıktı.
  • "istanbul Şiiri"nde İstanbul'un küçük insanlarının macerasını anlattı.
  • Şiirde ses ve müzik yerine daha çok anlamca kapalı şiirler yazmış olmasına rağmen "Günaydın Yeryüzü" kitabıyla 142. maddeden ko-ğuşturmaya uğradı.
  • Ona göre, erotizm, şiirin atardamarıdır, "Kül" adlı kitabıyla "Türk Dil Kurumu" Şiir Ödülü'nü İstanbul Kitabı'yla da "Behçet Necatigil Şiir Ödülü"nü aldı.
  • Eserleri
    Şiir: Güneşi Yakanların Selamı, İstanbul, Günaydın Yeryüzü, Türkiye Şarkısı, Köroğlu, Çivi Yazısı, Ga-lile Denizi, Otağ, Şenlikname...

  NE BÖYLE SEVDALAR GÖRDÜM NE BÖYLE AYRILIKLAR
  Ne zaman seni düşünsem
  Bir ceylan su içmeye iner
  Çayırları büyürken görürüm

  Her akşam seninle
  Yeşil bir zeytin tanesi
  Bir parça mavi deniz
  Alır beni

  Seni düşündükçe
  Gül dikiyorum elimin değdiği yere
  Atlara su veriyorum
  Daha bir seviyorum dağları (İlhan BERK)

   

• CEMAL SÜREYA

  • Cemal Süreya, lise yıllarında aruzla şiirler yazarak edebiyata girdi. İlk şiiri Mülkiye dergisinde yayımlandı.
  • Şiirlerinin yanında sanat konularındaki deneme ve eleştirileriyle tanındı.
  • İkinci Yeni'nin öncülerinden olan şairin ilk şiirlerinde biçim kaygısının ağır bastığı, yeni bir imge ve söyleyiş peşinde olduğu görülür.
  • Eski şiirle bağını sesten çok imge yoluyla kurar, çağrışımlardan yararlanır.
  • Onun şiiri, ince buluşların, duygulanımların, yaşanan gerçekliğin, toplumsal ve kültürel birikimin kendine özgü bir söyleyişle bütünleşmiş bileşimidir.
  • Kendi şiirini tanımlarken: "Benim şiirim erotik bir şiirdir." der.
  • Eserleri
    Şiir: Üvercinka, Göçebe, Beni Öp Sonra Doğur Beni, Uçurumda Açan, Sevda Sözleri, Sıcak Nal, Güz Bitiği

  Beni Öp Sonra Doğur Beni
  Şimdi
  utançtır tanelenen
  sarışın çocukların başaklarında.

  Ovadan
  gözü bağlı bir leylâk kokusu ovadan
  çeviriyor o küçücük güneşimizi.

  Taşarak evlerden taraçalardan
  gelip sesime yerleşiyor.

  Sesimin esnek baldıranı
  sesimin alaca baldıranı.

  Ve kuşlara doğru
  fildişi: rüzgârın tavrı.
  Dağ: güneş iskeleti.

  Tahta heykeller arasında
  denizin yavrusu kocaman.

  Kan görüyorum taş görüyorum
  bütün heykeller arasında
  karabasan ılık acemi
  -uykusuzluğun sütlü inciri-
  kovanlara sızmıyor.

  Annem çok küçükken öldü
  beni öp, sonra doğur beni.      ( Cemal CEMAL)

   

• TURGUT UYAR 

• Turgut Uyar'ın ölçülü, uyaklı ilk şiiri "Yol", Yedigün dergisinde çıktı.
• Diğer şiirleri Varlık, Yeditepe, Pazar Postası, Türk Dili dergilerinde yer aldı.
• ikinci Yeni şairi olarak tanınması ve değerlendirilmesine karşı çıktı. Şiirinde sürekli bir arayış içinde oldu.
• "Divan" adlı eserinde Divan şiirinden yararlanmayı denedi, şiiri hep içerikte arayan bir şair oldu.
• "Tütünler Islak" adlı eseriyle Yeditepe Şiir Ödü-lü'nü, "Kayayı Delen İncir" ile Behçet Necatigil Şiir Ödülü'nü, "Büyük Saat" ile Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü'nü aldı.
• Eserleri
  Şiir: Arz-ı Hal, Türkiyem, Dünyanın En Güzel Arabis-tanı

• TUT Kİ BEN
  tut ki sen bir şiiri çok iyi yazsan
  ya da çok iyi bir şiir yazsan
  bir saatin aralıksız işleyişi
  bir çocuğun bir sokak kedisini sevişi
  bilmem ki sanki güzel bir akşam gibi
  onun için her akşamı iyi yaşamalıyım
  yani kıskanılan onu
  demek istediğim hepsi (Turgut Uyar)

   

• SEZAİ KARAKOÇ

  • Sezai Karakoç'un ilk şiirleri Hisar, Mülkiye gibi dergilerde yayımlandı. Fransızcadan şiirler çevirdi. Deneme ve eleştiri türlerinde de yazdı.
  • Şiir Sanatı, Diriliş dergilerini çıkardı.
  • ikinci Yeni'nin biçim olanaklarından yararlanarak İslami özle, mistisizmle beslenen bir şiir geliştirdi.
  • Özellikle Şahdamar ve Köpük'ten sonra İkinci Yeni şairleri gibi kapalı bir anlatım biçimine doğru giden şiirlerinin arka planı oldukça zengin imgeler ve serbest çağrışımlarla yüklüdür.
  • Devlet, millet, medeniyet kavramlarına farklı boyutlarda anlam yükleyen sanatçının 41 yıllık "Diriliş" doktrini etrafında düşünsel alanda bir diriliş nesli oluşmuştur.
  • Eserleri
    Şiir: Körfez, Şahdamar, Hızırla Kırk Saat, Sesler, Ta-ha'nın Kitabı, Kıyamet Aşısı, Gül Muştusu, Monaroza, Zamana Adanmış Sözler...

  MONA ROZA

  Mona Roza, siyah güller, ak güller
  Geyvenin gülleri ve beyaz yatak
  Kanadı kırık kuş merhamet ister
  Ah, senin yüzünden kana batacak
  Mona Roza siyah güller, ak güller
  
  Ulur aya karşı kirli çakallar
  Ürkek ürkek bakar tavşanlar dağa
  Mona Roza, bugün bende bir hal var
  Yağmur iğri iğri düşer toprağa
  Ulur aya karşı kirli çakallar

  Açma pencereni perdeleri çek
  Mona Roza seni görmemeliyim
  Bir bakışın ölmem için yetecek
  Anla Mona Roza, ben bir deliyim
  Açma pencereni perdeleri çek...

  Zeytin ağaçları söğüt gölgesi
  Bende çıkar güneş aydınlığa
  Bir nişan yüzüğü, bir kapı sesi
  Seni hatırlatıyor her zaman bana
  Zeytin ağaçları, söğüt gölgesi

  Zambaklar en ıssız yerlerde açar
  Ve vardır her vahşi çiçekte gurur
  Bir mumun ardında bekleyen rüzgar
  Işıksız ruhumu sallar da durur
  Zambaklar en ıssız yerlerde açar  (Sezai Karakoç)

  ***

   

• EDİP CANSEVER

  • Edip Cansever'in edebiyata ilgisi çocukluk yaşlarında başlamıştır.
  • İlk şiirlerinde güncel yaşam kesitleri içinde bireyin büyük kent karmaşasındaki bunalımlarını, avareliklerini, sevinç ve özleyişlerini yansıttı.
  • Değişik bir söyleyişin, imge düzeninin egemen olduğu şiirlerinde çağdaş insanın yabancılaşmasını, düşsel yanı ağır basan bir anlayışla işledi.
  • Çok sesli bir şiirin yaratıcısı oldu. Taklit edilemeyecek bir özgünlüğe sahipti.
  • Anlaşılması güç kapalı şiirleriyle ikinci Yeni'nin öncüleri arasında yer aldı.
  • Yeniliksiz edemeyen, sürekli kendini yenileyen bir şairdi.
  • "Yalnızlık" onun şiirlerinin en önemli izleğidir. Şiirlerinde yaşadığı dünyanın geçiciliğini gören tedirgin bir ruhun ürperişleri vardır.
  • İkinci Yeni'nin kuyumcu şairidir. Bu kuyumculuğunu şiir sanatındaki dil hassasiyeti bakımından da sürdürür.
  • Birinci dönem şiirlerinde folklor unsurları ağırlıklı bir yer tutar.
  • Eserleri
    Şiir: ikindi Üstü, Dirlik Düzenlik, Yerçekimli Karanfil, Umutsuzlar Parkı, Nerde Antigone, Tragedyalar, Çağrılmayan Yakup, Kirli Ağustos

  YERÇEKİMLİ KARANFİL
  Biliyor musun az az yaşıyorsun içimde
  Oysaki seninle güzel olmak var
  Örneğin rakı içiyoruz, içimize bir karanfil düşüyor gibi
  Bir ağaç işliyor tıkır tıkır yanımızda
  Midemdi aklımdı şu kadarcık kalıyor.
  Sen o karanfile eğilimlisin, alıp sana veriyorum işte
  Sen de bir başkasına veriyorsun daha güzel
  O başkası yok mu bir yanındakine veriyor
  Derken karanfil elden ele.
  Görüyorsun ya bir sevdayı büyütüyoruz seninle
  Sana değiniyorum, sana ısınıyorum, bu o değil
  Bak nasıl, beyaza keser gibisine yedi renk
  Birleşiyoruz sessizce. (Edip CANSEVER)

   

• ÜLKÜ TAMER

  • Ülkü Tamer, 1950'li yıllarda ortaya çıkan İkinci Yeni şiir akımının önde gelen temsilcilerinden biridir.
  • ikinci Yeni'ye, bu akımın ana karakteristikleri oluştuktan sonra dahil olduğu halde, kendine özgü imge dünyası ve süssüz, sade söyleyişiyle dikkati çekti.
  • Çoğunlukla keskin bir ironiyle örülmüş derin acıların ve beşeri trajedilerin dile geldiği şiirlerinde 1970'lerden sonra toplumsal duyarlıklar da öne
    çıktı.
  • Şiirleri 1954'ten itibaren Kaynak, Pazar Postası, Yeditepe, Yeni Dergi, Papirüs, Sanat Olayı gibi dergilerde yayımlandı. 1967'de Yeditepe Şiir Armağanı'nı kazandı.
  • Eserleri
    Şiir: Soğuk Otların Altında, Gök Onları Yanıltmaz, Ezra ile Gary, Virgülün Başından Geçenler, İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür.

  GÜNEŞ TOPLA BENİM İÇİN
  Seher Yeli Çık Dağlara
  Güneş Topla Benim İçin
  Haber İlet Dört Diyara Canım
  Güneş Topla Benim İçin
  Umutların Arasından
  Kirpiklerin Karasından
  Döşte Bıçak Yarasından Canım
  Güneş Topla Benim İçin
  Seher Yeli Yar Gözünden
  Havadaki Kuş İzinden
  Geceleri Gökyüzünden Canım
  Güneş Topla Benim İçin   (Ülkü Tamer)